Uncategorized

Kể từ 01/01/2022, Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 chính thức có hiệu lực, đi kèm với nhiều quy định mới về việc phân loại và thu gom rác thải sinh hoạt. Trong đó đáng kể đến là việc quy định rằng hộ gia đình, cá nhân không phân loại, không sử dụng bao bì đúng quy định sẽ bị từ chối thu gom, vận chuyển rác thải, đồng thời có thể bị xử phạt. Theo đó, Evergreen Labs sẽ hướng dẫn bạn cách phân loại rác tại nhà hiệu quả nhằm tuân thủ quy định đưa ra và sau cùng là để giảm thiểu rác thải ở các bãi chôn lấp, ngăn ngừa ô nhiễm đất, nước và không khí.

Quản lý rác thải sinh hoạt ở Việt Nam

Theo báo cáo quốc gia về quản lý chất thải rắn do Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành, khối lượng chất thải rắn sinh hoạt ở Việt Nam tăng 46% trong giai đoạn 10 năm từ 2010 đến 2019, tăng từ 44.400 tấn/ngày vào 2010 lên khoảng 64.658 tấn/ngày vào 2019. Báo cáo cho biết Hà Nội và TP HCM đã sản xuất hơn 12.000 tấn chất thải rắn sinh hoạt mỗi ngày trong năm 2019, chiếm khoảng 33,6% tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt ở các khu vực đô thị.

Trong khi đó, năm 2019, tỷ lệ thu gom rác thải rắn sinh hoạt của cả nước ở mức 92%, tức là khoảng 8% tổng lượng rác thải rắn sinh hoạt không được thu gom và sau đó bị thải ra môi trường. Tình trạng thiếu thốn các cơ sở phân loại rác và không chú trọng đến việc giảm thiểu lượng rác thải hàng ngày vẫn là những khó khăn lớn trong công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt. Đặc biệt, các sáng kiến ​​tái chế vẫn còn hạn chế, trong khi phương pháp chôn lấp chất thải lại chiếm ưu thế, làm tiêu tốn không gian, gây hại cho môi trường, và còn dẫn đến tình trạng đốt rác lộ thiên. Khi lượng chất thải rắn sinh ra ngày càng gia tăng, các bãi rác lớn ở các thành phố như TP HCM, Đà Nẵng và Hà Nội trở nên quá tải, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân. Như vậy, bước đầu tiên và quan trọng nhất để giải quyết tình trạng nghiêm trọng này là phân loại rác thải để nó có thể được xử lý đúng cách ngay tại nguồn.

Kể từ 01/01/2022, Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 có hiệu lực đi kèm với nhiều quy định mới liên quan đến việc phân loại và thu gom rác thải sinh hoạt. Theo quy định tại khoản 2 Điều 77 của Luật, cơ sở thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt có quyền từ chối thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân không phân loại hoặc không sử dụng bao bì đúng quy định, và thông báo cho cơ quan có thẩm quyền để kiểm tra, xử lý theo quy định của pháp luật. Gần đây nhất, Nghị định số 45/2022/NĐ-CP quy định hành vi vi phạm trong phân loại rác thải sinh hoạt có thể bị phạt tiền từ 500.000 đồng (21,4 USD) đến 1 triệu đồng (42,8 USD). Quy định mới này có hiệu lực vào ngày 25 tháng 8 năm 2022.

Hướng dẫn phân loại rác sinh hoạt

Khoản 1 Điều 75 Luật Bảo vệ môi trường quy định chất thải rắn sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân phải được phân loại như sau: Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế; Thức ăn thừa; Chất thải rắn sinh hoạt khác. Theo đó, Evergreen Labs sẽ hướng dẫn bạn cách phân loại chất thải rắn hiệu quả tại nhà nhằm tuân thủ quy định đưa ra và sau cùng là để giảm thiểu rác thải ở các bãi chôn lấp, ngăn ngừa ô nhiễm đất, nước và không khí.

1. Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng hoặc tái chế

Trong bất kỳ trường hợp nào, hãy luôn xem xét việc tái sử dụng trước khi tái chế. Trước khi vứt bỏ những món đồ đã qua sử dụng, hãy cân nhắc về khả năng trao thêm cuộc đời thứ hai cho vật dụng đó, chẳng hạn như bán lại chúng cho các cửa hàng thu mua đồ cũ, sử dụng cho các dự án làm đồ dùng bằng tay, hoặc bất kỳ ý tưởng nào khác mà bạn có thể nghĩ đến. Sau khi phân loại rác, bạn có thể bán lại cho lao động thu mua rác thải tại địa phương, gửi đến các trung tâm thu gom rác hoặc mang đến các điểm thu gom, nơi chúng sẽ được đảm bảo mang đi tái chế. Đặc biệt, chúng ta nên hỗ trợ những lao động rác thải phi chính thức bởi chính họ là những người hùng thầm lặng trên chiến tuyến phục hồi tài nguyên và luôn phải “bơi” trong các bãi rác không được phân loại để thu thập tất cả các món hàng có thể giao dịch như bìa cứng, kim loại và chai nhựa. Bên cạnh đó, một giải pháp thay thế khác là gửi rác đến các tổ chức và cá nhân có khả năng biến rác thải của bạn thành sản phẩm mới. Tuy nhiên, điều cần thiết nhất là bạn phải suy nghĩ kỹ lưỡng trước khi quyết định mua bất cứ thứ gì, giảm mức tiêu thụ, đặc biệt là các sản phẩm sử dụng một lần.

Để bắt đầu, hãy tách nhóm rác này này thành 4 loại:

(1) Giấy – giấy bỏ đi, báo, tạp chí, biên lai, bìa cứng, hộp đồ uống và bất cứ thứ gì khác làm bằng giấy (khô/không bị nhiễm khuẩn

Tetra Pak, công ty chuyên cung cấp giải pháp đóng gói và chế biến thực phẩm của Thụy Điển, hiện đang thực hiện chương trình thu mua và tái chế các hộp đồ uống bằng giấy đã qua sử dụng. Cho đến nay, ba tổ chức bao gồm Lagom Việt Nam, Giấy Tiến Thành và VECA đã xác nhận tham gia chương trình thu gom rác thải này. Các tổ chức này sẽ thu mua giấy từ những người thu gom phế liệu và bán cho Nhà máy Giấy Đồng Tiến ở Bình Dương. Sau đó, các loại giấy này sẽ được tái chế thành các vật dụng hữu ích như giấy gói công nghiệp, tấm lợp và tấm phẳng sinh thái. Các địa điểm thu gom giấy của chương trình hiện được đặt tại 862 trường học ở Hà Nội và 75 địa điểm công cộng trên khắp cả nước (xem danh sách cụ thể ở bên dưới).

(2) Nhựa – chai lọ, túi nhựa, màng bọc, dụng cụ thức ăn và bất cứ thứ gì khác làm bằng nhựa, có thể bao gồm hộp xốp đựng thực phẩm (không chứa thức ăn thừa)

Bên cạnh việc bán các loại rác nhựa cho lao động thu gom phế liệu và các trung tâm thu mua rác tại địa phương, bạn cũng có thể gửi rác thải đến các điểm thu gom rác tái chế, nơi chúng được đảm bảo sẽ được chuyển đi để làm thành sản phẩm mới. ReForm Plastic là một doanh nghiệp xã hội có trụ sở tại Đà Nẵng, hướng đến giải quyết cuộc khủng hoảng rác thải nhựa bằng cách biến tất cả các loại rác nhựa, đặc biệt là tái chế rác nhựa có giá trị thấp thành các sản phẩm chất lượng cao, bền và có tính ứng dụng cao như đồ nội thất và nhưng sản phẩm xây dựng. Ngoài ra, ReForm Plastic đã lập một số địa điểm thu gom và phân loại rác, thường được gọi là Cơ sở Phục hồi Tài nguyên (MRF). Nguyên liệu không thể mua bán, chủ yếu là nhựa có giá trị thấp hoặc nhựa mồ côi, sẽ được đưa đến các nhà máy ReForm Plastic để được xử lý thành các sản phẩm mới. Hiện có 6 MRF tại thành phố Đà Nẵng và Hội An. ReForm Plastic sẽ tiếp tục mở rộng hoạt động trên khắp Việt Nam và trên thế giới; hiện nhà máy thứ 9 đang sắp sửa hình thành. Các chương trình thu gom cũng sẽ được đưa vào hoạt động của nhà máy mới khi cần thiết.

(3) Nhôm/kim loại (lon, đồ dùng bằng thép, v.v.)

Tất cả các lon kim loại, được làm bằng nhôm hoặc thép, đều có thể được tái chế vô hạn, chẳng hạn như đồ hộp, lon nước ngọt hay bình xịt. Bởi vì kim loại là tài nguyên thiên nhiên không thể tái sinh, nguồn cung của chúng cũng bị hạn chế, đó là lý do tại sao việc tái chế đồ hộp là rất quan trọng. Hơn nữa, kim loại có thể được tái chế nhiều lần mà bị làm giảm chất lượng. Vậy nên, thay vì bỏ chúng vào thùng rác, bạn có thể bán lon cho những người thu mua phế liệu hoặc mang đến thẳng trung tâm tái chế. Hãy đảm bảo rằng hộp khi mang đi tái chế không chứa bất kỳ chất lỏng hay thức ăn thừa nào còn sót lại.

(4) Các loại khác – đóng gói và phân tách theo các nhóm sau:

Trước tiên, hãy xem xét khả năng tái sử dụng của một số loại rác, chẳng hạn như chai thủy tinh/chậu gốm có thể dùng để trồng cây hoặc các sản phẩm cũ có thể được mang đến để trao đổi mua bán với các cửa hàng bán đồ cũ. Nếu nó bị hư hỏng hoặc bị vỡ, hãy cho chúng vào các túi riêng biệt, dán nhãn trên túi để dễ nhận biết, sau đó mang đến các địa điểm thu gom chất thải thích hợp.

a. Đồ gốm sứ / thủy tinh (chai, lọ, v.v.)

Thủy tinh là nguyên liệu có thể tái sử dụng và tái chế trong một vòng lặp vô tận. Bên cạnh việc bán cho lao động thu gom phế liệu hoặc mang đến trung tâm tái chế, bạn nên liên hệ với bất kỳ chương trình thu gom thủy tinh nào trong cộng đồng của mình. O-I BJC Vietnam Glass Limited, nhà sản xuất hộp đựng thủy tinh hàng đầu tại Việt Nam, đã thiết lập một số chương trình thu gom thủy tinh tại TP.HCM, trong đó bao gồm thành lập các trung tâm thu gom thủy tinh, sự kiện thu gom thủy tinh và dịch vụ thu gom tại nhà. Ước tính đến nay có 14 tấn thủy tinh đã được thu gom kể từ khi chương trình phát động vào tháng 11 – 2020, tương đương với khoảng 80.000 chai, lọ thủy tinh.

b. Điện tử (pin, máy tính, điện thoại, dây điện, cáp, bóng đèn và các mặt hàng điện khác)

Liên Hợp Quốc định nghĩa chất thải điện tử là bất kỳ sản phẩm bị loại bỏ nào có chứa các vật liệu nguy hiểm, độc hại và ăn mòn như thủy ngân, cadmium, lithium và chì, có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe con người và môi trường. Bạn có thể bán thiết bị cũ hoặc hư hỏng của mình cho những người thu mua đồ điện tử cũ, hoặc mang gửi lại cho điểm bán hàng ban đầu nếu cửa hàng có dịch vụ đó. Tuy nhiên, riêng đối với pin, bạn có thể thu thập để tái chế, các địa điểm thu gom được đề cập bên dưới.

Bên cạnh đó, tại Việt Nam còn có Vietnam Recycles – là chương trình thu hồi và tái chế rác thải điện tử miễn phí do các nhà sản xuất điện tử khởi xướng. Tất cả các thiết bị điện tử đã qua sử dụng được thu gom thông qua chương trình này sẽ được xử lý an toàn nhằm đạt tỷ lệ thu hồi tài nguyên thiên nhiên tối đa và đảm bảo quy trình xử lý rác thải điện tử chuyên nghiệp, đáp ứng các tiêu chuẩn của Luật bảo vệ môi trường.

c. Vải/giày/cao su/da (áo phông, túi xách, giày thể thao, găng tay cao su, v.v.)

Hãy cân nhắc việc tái chế trước khi vứt quần áo vào thùng rác bạn nhé. Tùy thuộc vào tình trạng của quần áo, bạn sẽ có một số lựa chọn để tái chế chúng, có thể là quyên góp, bán hoặc nâng cấp tái chế. Quyên góp có thể là cách dễ dàng và hiển nhiên nhất để tái chế quần áo, cho dù là cho bạn bè, gia đình hay cộng đồng có hoàn cảnh khó khăn. Quần áo cũ cũng có thể được sử dụng lại; ví dụ, một chiếc áo sơ mi hoặc áo len cũ có thể được biến thành vỏ gối, hoặc chăn và ga trải giường cũ có thể được biến thành một chiếc giường xinh cho thú cưng.

2. Thức ăn thừa

Chất thải thực phẩm được phân loại là chất thải ướt. Nó có thể là vỏ trái cây, thức ăn thừa, vỏ rau, thực phẩm nấu chưa chín và cà phê hoặc bột trà, v.v. Chất thải ướt cũng bao gồm chất thải vườn như lá và cành cây. Bạn có thể lắp đặt thùng phuy, thùng chứa hoặc thùng đựng chất thải đó, đặt riêng để chúng phân huỷ và biến thành phân bón hữu cơ. Bạn cũng có thể tận dụng thức ăn thừa làm thức ăn chăn nuôi. Hãy lưu ý rằng chất thải ướt và chất thải khô phải luôn luôn được tách biệt vì chất thải khô nếu bị dính ướt hay ô nhiễm sẽ không thể tái chế.

3. Chất thải rắn sinh hoạt khác

Các loại chất thải rắn sinh hoạt khác là rác không thể tái chế, chẳng hạn như thực phẩm và các vật liệu bẩn/ướt như tã giấy và khăn giấy đã qua sử dụng hay còn gọi là rác thải vệ sinh. Rác thải vệ sinh bao gồm tã người lớn và trẻ em, băng vệ sinh tổng hợp, các vật dụng vệ sinh và khăn ăn bẩn. Khăn trải giường, bộ ga giường, những thứ bị dính máu hoặc dính chất lỏng khác, dính bột trét bẩn cũng được phân loại là rác thải y tế. Chất thải y tế phải được đốt cháy, cho vào lò vi sóng hoặc hấp tiệt trùng để ngăn ngừa lây truyền bệnh tật. Các loại chất thải này phải được đóng gói, dán nhãn và giao cho các đơn vị thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt xử lý đúng quy trình.

Các điểm thu gom rác thải:

Nơi thu gom nhiều loại rác tái chế

TP.HCM:

1) GreenPoints Việt Nam: 214/19 / 6E, Đường Nguyễn Văn Nguyễn, Phường Tân Định, Quận 1

Hà Nội:

1) Green Life – A9, 128C Đại La, Phường Đồng Tâm, Quận Hai Bà Trưng

Đà Nẵng:

1) Green Đà Nẵng: 129/80 Tiểu La, P. Hòa Cường Bắc, Q. Hải Châu

2) MRF Khuê Mỹ: Đối diện số 39 Mai Thúc Lân, P. Khuê Mỹ, Q. Ngũ Hành Sơn

Hội An:

1) MRF Tân Thành: Đối diện Café Sound of Silence – 40 Nguyễn Phan Vinh, Tân Thành

2) MRF Tân An: Đối diện Sở GD & ĐT TP Hội An – 56 Nguyễn Công Trứ, Tân An

3) MRF Cẩm Châu: Chợ Bà Lê, đường Lê Thánh Tông, Cẩm Châu

4) MRF Cẩm Hà: Trường Mầm non Cẩm Hà, Phố Đoàn Kết, Cẩm Hà

5) MRF Cẩm Nam: 14 Lê Trung Đình, Cẩm Nam

Đối với giấy và hộp đồ uống bằng giấy:

862 trường học và 75 điểm thu phí công cộng trên khắp Việt Nam: Xem tại đây

Đối với pin:

TP.HCM:

1) Ủy ban nhân dân Phường 15, Quận 4 – 132 Tôn Thất Thuyết, Phường 15, Quận 4

2) Ủy ban nhân dân Phường 17, Quận Phú Nhuận – 22 Nguyễn Văn Trỗi, Phường 17, 

Quận Phú Nhuận

3) Ủy ban nhân dân P.2, Q.Bình Thạnh – 14 Phan Bội Châu, P.2, Q.Bình Thạnh

4) Ủy ban nhân dân Phường 9, Quận 3 – 82 Bà Huyện Thanh Quan, Phường 9, Quận 3

5) MM Mega Market An Phú Center – Khu B, Khu đô thị mới An Phú – An Khánh, Phường An Phú, Quận 2

6) Công ty Thương mại Hanel – 260A Điện Biên Phủ, P.7, Q.3

7) Trung tâm Bảo hành Canon Lê Bảo Minh – 95B-97-99 Trần Hưng Đạo, Quận 1

8) Công ty BK Solar – 47 Lê Văn Thịnh, Quận 2

9) Siêu thị GO Quận 7 – 99 Nguyễn Thị Thập, Phường Tân Phú, Quận 7

Hà Nội:

1) Nhà văn hóa phường Nghĩa Tân – 45 phố Nghĩa Tân, phường Nghĩa Tân, quận Cầu Giấy

2) Chi cục Bảo vệ Môi trường – 17 Trung Yên 3 (vị trí cũ là Nhà văn hóa phường Yên Hòa, phố Trung Kính)

3) UBND Phường Quán Thánh – 157 Đội Cấn, Phường Đội Cấn, Quận Ba Đình

4) UBND Phường Thành Công – 9 Thành Công, Phường Thành Công, Quận Ba Đình

5) Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội – 336 Nguyễn Trãi, Phường Thanh Xuân Trung, Quận Thanh Xuân

6) UBND phường Tràng Tiền, quận Hoàn Kiếm – 02 Cổ Tân, phường Tràng Tiền, quận Hoàn Kiếm

7) Công ty Thương mại Hanel – Số 2 Chùa Bộc, Phường Láng Hạ, Quận Đống Đa

8) Trung tâm bảo hành Canon Lê Bảo Minh – 130A Giảng Võ, Ba Đình

9) Pin Hà Nội – 14 ngách 6 ngõ 106 đường Hoàng Quốc Việt

Đà Nẵng:

1) Siêu thị GO Đà Nẵng – 257 Hùng Vương, Phường Vĩnh Trung, Quận Thanh Khê

2) The Books – 12 Cao Thắng, Q. Hải Châu

3) Các ô “nhà pin” dọc đường Hoàng Văn Thụ, quận Hải Châu

Đối với thuỷ tinh:

TP.HCM:

Quận 1:

1) ANNAM GOURMET Saigon Centre – Tầng hầm 2, Lô 11/12, Tòa nhà Saigon Centre, 65 Lê Lợi, Phường Bến Nghé, Quận 1

2) ANNAM GOURMET Hai Bà Trưng – 16-18 Hai Bà Trưng, ​​P. Bến Nghé, Q.1

3) Xanh cà phê và cơm – 55 Nguyễn Khắc Nhu, Quận 1

Quận 2:

1) ANNAM GOURMET An Phú – 41 Thảo Điền, Phường Thảo Điền, Quận 2

2) ANNAM GOURMET Estella Place – 88 Song Hành, Phường An Phú, Quận 2

3) Thảo Điền Eco Wellness – 8C 12, Phường Thảo Điền, Quận 2

Quận 7:

1) ANNAM GOURMET Riverpark Premier – 64-70 Nguyễn Đức Cảnh, Phường Tân Phong, Quận 7

Quận Bình Thạnh:

1) Café Ngách 160 – 160/29 Bùi Đình Túy, P.12, Q.Bình Thạnh

2) ANNAM GOURMET Saigon Pearl – Opal Tower, Shophouse SH06-07, 92 Nguyễn Hữu Cảnh, Q. Bình Thạnh

3) Cửa hàng Liên Kết Xanh – 8 Nguyễn Huy Lượng, 14, Quận Bình Thạnh

Quận Bình Tân:

1) Cafe ngoài trời Vườn Nắng – 144 Đường 1A, P.Bình Hưng Hòa B, Q.Bình Tân

Huyện Củ Chi:

1) 3A An Nhơn Tây, Huyện Củ Chi

Tham khảo:

https://changevn.org/phan-loai-rac-dung-cach/ 

Vào 28/02/2022, Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) đã công bố Báo cáo đánh giá lần thứ sáu nhằm xem xét tính dễ bị tổn thương của các hệ sinh thái và xã hội con người trước biến đổi khí hậu cũng như thảo luận về các khả năng thích ứng. So với các đánh giá trước đó, báo cáo này tập trung nhấn mạnh tính công bằng xã hội, sự cần thiết của các hành động khẩn cấp và sự đa dạng của các nguồn tri thức từ người dân bản địa và địa phương. “Một tương lai đáng sống và bền vững cho tất cả mọi người” – là điều mà báo cáo nhấn mạnh mỗi người cần hành động để tạo dựng ngay hôm nay. 

Để làm được điều đó, hãy cùng Evergreen Labs tìm hiểu năm bài học rút ra từ báo cáo sau đây nhé:

1. Biến đổi khí hậu ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ con người

Biến đổi khí hậu đã và đang tàn phá sức khỏe thể chất và tinh thần của con người. Một nửa nhân loại đang phải đối mặt với tình trạng khan hiếm nước, và hàng tỷ người khác phải chống chọi với những đợt nắng nóng quá mức, theo sau đó là bệnh dịch lây truyền do vector và nạn đói trầm trọng. Theo báo cáo, trên thế giới trong ba người thì có một người đang chịu ảnh hưởng bởi tình trạng gia tăng nhiệt độ, và con số này dự kiến ​​sẽ tăng lên 50% đến 75% vào cuối thế kỷ này. Mỗi năm, có thêm nửa triệu người phải đối mặt với nguy cơ lũ lụt lớn, và vào năm 2050, dự kiến có một tỷ người sống dọc các bờ biển sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp.

Báo cáo cảnh báo rằng, tại Bắc Mỹ, các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt đang dần gia tăng, chẳng hạn như bão và cháy rừng, khiến nhiều người chết cũng như bị rối loạn thể chất và tinh thần. Úc lại đang hứng chịu tình trạng “gia tăng tỷ lệ tử vong và bệnh tật liên quan đến nhiệt đối với con người và động vật hoang dã”, thậm chí các cộng đồng sinh sống ở đảo nhỏ đang phải lo sợ về “sự hủy diệt” trong tương lai. Ở Trung và Nam Mỹ, báo cáo cũng dự đoán “những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe do dịch bệnh ngày càng gia tăng”, đặc biệt là các bệnh do côn trùng và động vật khác lây lan. Trong lúc đó, một trong những hiểm họa lớn nhất của châu Á là lũ lụt, và châu Phi thì lại bị nạn đói hoành hành do tác động của biến đổi khí hậu đối với nông nghiệp.

Emily Shuckburgh, giám đốc sáng kiến Cambridge Zero tại Đại học Cambridge, chia sẻ rằng: “Mọi người trên khắp thế giới đang phải gánh chịu những tác động của biến đổi khí hậu với nhiệt độ ấm lên toàn cầu là 1,1 độ C. Nếu vượt ngưỡng 1,5C thì sự hòa bình, an ninh, ổn định kinh tế lẫn môi trường sẽ rơi vào tình trạng nguy cấp trên khắp hành tinh của chúng ta, và đây là mối đe dọa hiện sinh đối với quá nhiều người”.

2. Nhiều tài nguyên thiên nhiên sẽ biến mất vĩnh viễn

Mặc dù báo cáo tập trung phân tích các phương án thích ứng, nhưng nó cũng truyền tải một thông điệp rất rõ ràng: có nhiều thiệt hại và mất mát hiện đã hoặc đang trên đà không thể cứu vãn được nữa. Biến đổi khí hậu với tác nhân chính là con người đang gây ra “những tổn thất ngày càng không thể phục hồi, đối với các hệ sinh thái biển trên cạn, nước ngọt, ven biển và đại dương”. Ngay cả khi sự nóng lên toàn cầu vẫn ở mức dưới 1,6 độ C vào năm 2100, 8% diện tích đất nông nghiệp ngày nay sẽ không còn thích hợp với tình trạng khí hậu đó, và cũng không thể đáp ứng khi dân số thế giới đạt 9 tỷ người. Báo cáo cho rằng bảo vệ thiên nhiên và động vật hoang rất quan trọng để giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu, thế nhưng động vật và thực vật đang và sẽ phải chống chọi với các hiện tượng khí hậu chưa từng xảy ra trong hàng chục nghìn năm qua. Một nửa số loài được nghiên cứu đã buộc phải dời phạm vi sinh sống và nhiều loài khác cũng đang trên đà tuyệt chủng.

Sự tan chảy của sông băng và những thay đổi đối với các hệ sinh thái núi và Bắc Cực do lớp băng vĩnh cửu tan ra cũng là những tác động “không thể cứu vãn được” do biến đổi khí hậu. Theo báo cáo, vào năm 2050, ít nhất một tỷ người có nguy cơ mất nhà cửa do các cơn bão diễn ra càng trầm trọng hơn do mực nước biển tăng.

3. Chúng ta có thể thích ứng ở một mức độ nhất định

Nghiên cứu dài 4.000 trang nêu bật nhiều phương án thích ứng với biến đổi khí hậu, bao gồm các phương pháp sáng tạo và thiết thực nhằm tăng cường an ninh lương thực và bảo đảm nguồn nước cũng như bảo tồn các hệ sinh thái. Báo cáo chỉ ra rằng, các giải pháp thích ứng hiện đang được lồng ghép trong các chính sách khí hậu và quy trình lập kế hoạch ở ít nhất 170 quốc gia và nhiều thành phố. Việc thích ứng có tiềm năng cải thiện sản lượng nông nghiệp, đổi mới sáng tạo, y tế, an ninh lương thực, sinh kế và bảo vệ đa dạng sinh học.

Tuy nhiên, các nỗ lực thích ứng hiện nay, bao gồm cả sự đầu tư của khối tư nhân, vẫn chưa đủ để ngăn chặn hoặc quản lý hiệu quả các nguy cơ khí hậu đang gia tăng. Theo báo cáo, các chương trình thích ứng không được trải đều trong khu vực và thường xuyên bị thiếu vốn. Tệ hơn nữa, báo cáo dự đoán chúng ta “không thể loại bỏ” tất cả các tổn thất và thiệt hại ngay cả khi có đủ tài chính và sự quản lý thích hợp.

Bởi vì quy mô của biến đổi khí hậu sẽ giảm đáng kể nếu mức tăng nhiệt độ được duy trì gần 1,5 độ C, báo cáo chỉ ra rằng nếu lượng khí thải gây ra biến đổi khí hậu không giảm “cực kỳ nhanh”, các phương pháp thích ứng mà xã hội con người có thể lựa chọn sẽ ngày càng “hạn chế”.

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres cho biết khi công bố báo cáo rằng: “Sự thích ứng cứu sống mạng người. Khi các tác động tiêu cực của khí hậu đã, đang và sẽ ngày càng trầm trọng hơn – việc tăng quy mô đầu tư sẽ là điều thiết yếu để giữ cho chúng ta tồn tại. Trì hoãn đồng nghĩa với cái chết.”

4. Người nghèo nhất lại chịu tác động lớn nhất

Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến mọi người, nhưng không phải tất cả đều bị ảnh hưởng như nhau. Timon McPhearson, một nhà sinh thái học đô thị tại The New School ở New York và là một trong 270 tác giả của báo cáo, đã nói rằng, “Chính những người nghèo và bị thiệt thòi nhất là những người dễ bị tổn thương nhất.” Trong đó có thể kể đến người dân ở các nước đang phát triển ở Châu Phi, Nam Á và các đảo quốc nhỏ bé, cũng như nhóm bị lề hóa trong xã hội các nước giàu có hơn như Hoa Kỳ.

Hiện tại, có tới 3,6 tỷ người được xem là “rất dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu”, và con số này dự kiến ​​sẽ còn tăng cao. Theo báo cáo, “những thiệt hại và tổn thất” về khí hậu “tập trung mạnh mẽ ở những nhóm dân số nghèo, dễ bị tổn thương nhất”, trong khi họ chính là nhóm ít góp phần vào cuộc khủng hoảng khí hậu nhất. Một số tác động đã gây ra thiệt hại lớn và không tương xứng giữa các khu vực, với tỷ lệ tử vong do lũ lụt, hạn hán và bão ở các nước dễ bị tổn thương lớn gấp 15 lần so với các nước ít bị tổn thương trong suốt thập kỷ qua. Tình trạng suy dinh dưỡng đã tăng lên ở nhiều cộng đồng, đặc biệt là “trong số những người dân bản địa, các hộ sản xuất nhỏ và các hộ gia đình có thu nhập thấp, trong đó trẻ em và phụ nữ mang thai đặc biệt bị ảnh hưởng”.

Báo cáo cũng cho thấy rõ rằng đối phó với khủng hoảng khí hậu không chỉ là một vấn đề thuộc phạm trù khoa học mà còn liên quan đến xã hội. Đưa ra các hành động giải quyết “bất bình đẳng như bất bình đẳng dựa trên giới tính, dân tộc, khả năng, tuổi tác, vị trí và thu nhập” là cách tốt nhất để bảo vệ trước thảm họa khí hậu một cách hiệu quả và bền vững. Báo cáo khẳng định rằng các giải pháp phải kết hợp với tính công bằng xã hội và luôn có sự tham gia của người bản địa, dân tộc thiểu số và người nghèo.

5. Từng mức nhiệt nhỏ nhất tăng lên đều đáng cảnh báo

Báo cáo này được công bố ba tháng sau Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26), nhấn mạnh sự cần thiết của các biện pháp nhằm giữ cho sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C. Theo báo cáo, “tổn thất và thiệt hại leo thang với mỗi mức nhiệt toàn cầu tăng lên”, ngụ ý rằng bất kỳ nỗ lực nào để giảm lượng khí thải hoặc giúp thích ứng là rất quan trọng. Việc hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức dưới 1,5 độ C sẽ không ngăn chặn được, nhưng sẽ giảm đáng kể nhiều thiệt hại với môi trường, xã hội và kinh tế.

Một số ví dụ có thể được kể đến như: để giảm sự nóng lên toàn cầu và tăng mức độ người dân đi bộ ở thành phố, các khu đô thị có thể xây dựng thêm các thảm thực vật tự nhiên, cây cối, các bức tường và mái nhà xanh. Luật pháp có thể đưa ra các quy định về hiệu quả xây dựng để hỗ trợ việc chuyển đổi quy hoạch đô thị và giảm chi tiêu năng lượng. Các con sông có thể được khôi phục lại tình trạng ban đầu bằng cách loại bỏ các đập nhân tạo và các đặc điểm nhân tạo khác, giúp bảo vệ con người trước lũ lụt, tạo ra các môi trường sống mới và sinh kế bền vững cho các nhóm dân cư dễ bị tổn thương. Các phương pháp canh tác tái sinh có thể được sử dụng nhằm tăng tính đa dạng sinh học.

Các nhà khoa học trong báo cáo IPCC cho biết chỉ còn chưa đầy một thế hệ nữa là kết thúc thế kỷ, là khi một đứa trẻ sinh ra hôm nay bước sang tuổi 78 vào năm 2100: “Những hành động được thực hiện ngay bây giờ sẽ có ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống của con cái chúng ta.”

Christiana Figueres, cựu giám đốc khí hậu của Liên hợp quốc và hiện là thành viên nhóm Global Optimism, cho biết: “Chúng ta có thể ngăn ngừa và bảo vệ mình khỏi thời tiết khắc nghiệt, nạn đói, các vấn đề sức khỏe và hơn thế nữa bằng cách cắt giảm lượng khí thải và đầu tư vào các chiến lược thích ứng. Bằng chứng khoa học và các giải pháp đã rất rõ ràng rồi. Một tương lai được kiến tạo như thế nào là tùy thuộc vào chính chúng ta.”

Để biết thêm thông tin về báo cáo IPCC, hãy tham khảo tại đây, và để biết thêm các chủ đề xoay quanh khí hậu, đừng quên theo dõi các kênh truyền thông xã hội của Evergreen Labs nhé!

Vậy là Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP26) đã kết thúc. Liệu nó mang lại ý nghĩa gì cho môi trường, cho nền kinh tế tuần hoàn và Việt Nam? Hội nghị này được Chủ tịch Hội nghị Alok Sharma gọi là “một thắng lợi mong manh”, hay còn bị chỉ trích bởi nhiều bên, như Financial Times phản ánh là  “mong đợi thì nhiều nhưng hy vọng thì ít” và Giám đốc Greenpeace Jennifer Morgan dùng từ “nhu nhược và yếu ớt”.  Kết quá đáng buồn cuối cùng của COP26 chính là không thể đạt được mục tiêu đảm bảo một thỏa thuận ràng buộc hướng đến hạn chế tình trạng tăng nhiệt độ toàn cầu ở ngưỡng 1.5 độ.

Mặc cho các nhà lãnh đạo và các nhà đàm phán đã tìm thấy một số điểm chung và đạt được một thỏa thuận về khí hậu, thế giới vẫn còn cách mục tiêu cuối cùng rất xa – đó là hạn chế sự nóng lên toàn cầu.

Nhìn chung, một số điều được và mất trong Hội nghị COP26 vừa qua có thể kể tên như sau: 

1. Mục tiêu về than: Các bên đã kêu gọi một sự tăng tốc rõ ràng trong việc “loại bỏ than cũng như các trợ cấp cho nhiên liệu hóa thạch”. Tuy nhiên, cuộc đàm phán vào phút cuối của Ấn Độ, cùng với sự hậu thuẫn theo sau đó của Trung Quốc đã khiến cam kết “loại bỏ than hoàn toàn” xuống mức “cắt giảm dần” năng lượng than.
2. Mục tiêu về khí metan: Hơn 100 quốc gia đã đồng ý cắt giảm 30% lượng khí thải metan vào năm 2030; đây là lần đầu tiên metan được công nhận là một loại khí nhà kính có sức hủy diệt.
3. Thị trường carbon: Hội nghị COP26 đã đồng ý đàm phán về thị trường carbon toàn cầu, đồng nghĩa với sự thành lập một sàn giao dịch tín chỉ carbon. Điều này sẽ cho phép một quốc gia đạt quá chỉ tiêu cắt giảm phát thải có thể bán tín chỉ cho một quốc gia khác chưa đạt được chỉ tiêu đó.  
4. Hỗ trợ các quốc gia chịu nguy cơ cao: Tuy hội nghị này thúc đẩy các nước giàu cung cấp hỗ trợ cho các nước nghèo đang phải đối mặt với thiệt hại do biến đổi khí hậu, nó vẫn không được đưa ra một giải pháp rõ ràng và cũng không thiết lập một cơ chế tài trợ nào. Theo Liên hợp quốc (LHQ), số tiền cam kết vẫn thấp hơn nhiều so với mức 70 tỷ đô la Mỹ hàng năm mà các nước đang phát triển ước tính là cần đến; số tiền này có thể tăng lên 300 tỷ đô la Mỹ vào năm 2030.

 

Việt Nam đã cam kết gì trong Hội nghị COP26 và những cam kết trong tương lai hướng đến vấn đề biến đổi khí hậu là gì?

Trong Hội nghị COP26, Việt Nam cam kết đạt mục tiêu phát thải carbon ròng bằng 0 vào năm 2050 và kêu gọi sự công bằng và công lý trong các vấn đề về biến đổi khí hậu.

1. Sự phụ thuộc vào than: Việt Nam hiện đang phụ thuộc rất nhiều vào năng lượng than, nhưng các quan chức chính phủ đã tuyên bố rằng họ sẽ tăng gấp đôi công suất phát điện từ gió và mặt trời đã lắp đặt lên 31-38 gigawatt vào năm 2030. Việt Nam đặt mục tiêu sẽ loại bỏ sản xuất điện bằng nhiên liệu than vào năm 2040.
2. Chấm dứt nạn phá rừng: Việt Nam đã cam kết chấm dứt nạn phá rừng vào năm 2030.
3. Giảm phát thải: Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 giảm phát thải khí nhà kính (GHG) ở mức 9% bằng nguồn lực trong nước và 27% với sự hỗ trợ quốc tế, đây được gọi là mức Đóng góp do quốc gia tự xác định (NDC).
4. Nâng cấp cho các vùng dễ bị lũ lụt: Các vùng dễ bị lũ lụt sẽ được ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng như một chiến lược thích ứng với khí hậu.

Tựu lại, có thể thấy một sự thay đổi tổng thể diễn ra tại hội nghị năm nay. Thứ nhất, sự đổi mới được tập trung bàn luận và được xem như một tâm điểm chính. Vì điều này không được thể hiện trong các hội nghị trước, vậy nên đây có thể cho là một động lực hướng tới giải pháp tích cực. Thứ hai, khối tư nhân được xem là đóng một vai chủ chốt, cùng với các tổ chức phi lợi nhuận và chính phủ để chuyển đổi hướng đến ‘net zero’ (mức phát thải ròng bằng không). Các nhà lãnh đạo ngành tham gia tích cực hơn và cần phải dấn thân sâu vào quá trình chuyển đổi như ở các ngành dịch vụ tài chính, khai thác mỏ và vận tải biển. Cuối cùng, năm nay sự thích ứng với khí hậu trở nên rộng khắp hơn khi mọi người trên khắp thế giới đã và đang phải đối mặt với tình trạng biến đổi khí hậu.

Bill Gates đã bàn luận về những sự thay đổi này và khẳng định “Một số người nhìn vào những vấn đề còn cần được giải quyết và thấy rằng một nửa ly vẫn còn rỗng. Tôi không đồng tình với cách nhìn ấy, nhưng tôi sẽ nói điều này với những người đồng tình: Chiếc ly ấy đang được đổ đầy nhanh hơn bao giờ hết. Nếu chúng ta cứ tiếp tục như thế này – nếu thế giới dành nhiều công sức hơn cho việc đổi mới nhằm giảm chi phí để đạt mức 0 phát thải, và giúp đỡ những người nghèo khổ nhất thích ứng với biến đổi khí hậu – thì chúng ta sẽ có thể nhìn lại hội nghị này như một bước ngoặt quan trọng trong việc phòng tránh một thảm họa khí hậu xảy ra.”